TAFSIRI KATIKA KISWAHILI
TAFSIRI KATIKA KISWAHILI
Tafsiri
ni taaluma ya lugha ambayo imefuata taaluma ya ukalimani, ni taaluma iliyoanza
baada ya ugunduzi wa maandishi. Tafsiri za mwanzo kabisa ni zile zilizohusu
maandiko ya kiyahudi, kwa mfano tafsiri ya kwanza kufanyika katika nchi za
magharibi ni ile ya tafsri ya maandiko ya kiyahudi yaliyotafsiriwa katika lugha
ya kigiriki cha koine kati ya karne ya 3 na ya 1 kabla ya kristo.
Maana ya tafsiri.
Kwa
mujibu wa mtandao wa Wikipedia, tafsiri ni mawasiliano ya maana iliyokatika
matini ya lugha chanzi kwa njia ya kuweka maana inayolingana katika matini ya
lugha lengwa.
Naye
Mwansoko (2006) anasema tafsiri ni zoezi la uhawilishaji wa mawazo katika
maandishi kutoka lugha moja hadi nyingine.
Kihore
(1989) anafasili tafsiri kama jaribio la kuhawilisha ujumbe katika maandishi
kutoka lugha moja kwenda nyingine.
Kwa
ujumla fasili hizi zote ni nzuri kwani zote zimeonesha kuwa tafsiri hufanyika
katika maandishi. Kwa hiyo tunaweza kusema kuwa tafsiri ni zoezi la
uhawilishaji wa maana, mawazo, dhana au ujumbe ulio katika maandishi kutoka
lugha chanzi na kuweka badala yake maana, ujumbe, mawazo au dhana inayolingana
na ile ya lugha chanzi katika lugha lengwa.
Dhima ya tafsiri.
Tafsiri
kama taaluma ya lugha ina majukumu kadhaa ya kuyashughulikia, majukumu hayo ni
kama yafuatayo:
·
Tafsiri ni njia ya mawasiliano baina ya
watu wanaozungumza luga tofauti.
·
Tafsiri inatumika kutolea matangazo,
mfano, utalii, brosha na kadhalika.
·
Ni kama nyenzo ya kukuza fasihi. Mfano,
hadithi ya alfu lela ulela ( siku elfu
moja), treasure island (kisiwa chenye hazina), Robinson Krusoe na kisiwa chake,
mabepari wa venisi n.k. waandishi waliweza kuiga mbinu za uandishi na hivyo
kuwa na fasihi bora.
·
Ni nyenzo ya kueneza utamaduni, mfano dini
za kigeni kama vile ukristo na uislam uliingizwa kwa njia ya tafsiri na
ukalimani.
·
Ni nyenzo muhimu ya kujifunza lugha ya
kigeni na kujifunza miundo na maumbo ya lugha fulani. Mfano watu wanaofanya
utafiti kuhusu luhga fulani hutumia tafsiri kama njia ya kuelezea lugha hizo.
·
Tafsiri humwezesha mtu kujiajiri (kama
chanzo cha ajira). Mfasiri anapofanya kazi ya kufasiri anapata pesa na hivyo
hizo pesa humsaidia katika maisha yake ya kila siku.
·
Ni kama njia ya kukuza lugha; msamiati
mwingi huingia katika lugha lengwa na hivyo kuitajirisha.
Sifa za mfasiri.
Ili
mtu kuitwa mfasiri anatikwa awe na sifa zifuatazo:
·
Awe anamudu vizuri sarufi za lugha zote
mbili anazofanyia kazi.
·
Awe ana ufahamu wa kutosha juu ya
utamaduni wa lugha chanzi.
·
Awe ni mtumiaji mzuri wa kamusi na marejeo
mengine muhimu.
·
Awe na uwezo mkubwa wa kuandika katika
lugha chanzi.
·
Angalau awe na ujuzi wa kutumia kompyuta.
Mambao ya kuzingatia wakati wa kutafsiri.
Kuna
mambo muhimu ambayo mfasiri anatakiwa kuyazingatia katika kufasiri matini,
mambo hayo ni kama yafuatayo:
a) Mfasiri
atalazimika kusoma matini yote kabla hajaanza kufasiri. Atalazimika kufanya
hivyo ili kufanya yafuatayo:
·
Ili aweze kuelewa kinachozungumzwa – ujumbe
uliomo.
·
Aweze kuandaa marejeo muhimu anayohitaji
k.v. kamusi, vitabu n.k.
·
Ili aweze kubaini aina ya matini.
·
Ili aweze kubaini matatizo yanayojitokeza
katika matini husika na kuweza kuyatatua matatizo hayo, mfano; matatizo ya
kitahajia tungo ambazo hazijakamilika n.k.
·
Ili kusaidia kuigawa kazi; kama ni kazi
ndefu anaigawa katika vipande fulanifulani hasa kama kazi ni ya watu wengi.