JIPIME KIDATO CHA NNE

CHILDREN AND YOUTH DEVELOPMENT  INITIATIVE CENTRE (CYDIC)

MTIHANI WA UTAMILIFU  (PRE-NECTA-1)

KISWAHILI

                       MAELEKEZO

1.Karatasi hii ina sehemu A,B,C,D na E

2.Jibu maswali yote katika sehemu  A,B,C na D na maswali matatu  kutoka sehemu E

3.Andika vizuri kwa mwandiko mzuri unaosomeka vizuri.

4. Andika jina lako vizuri na Epuka kufuta futa.

                        SEHEMU   A  (Alama 10)

                                UFAHAMU

                  Jibu Maswali yote katika sehemu hii

1.      Soma shairi lifuatalo kasha jibu maswali yanayofuata;

Ima mwana wende kasi,ima usirudi nyuma,

Ima ukwepe sabasi,ima ukipite kima,

Ima ujivike lasi,ima ndiyo taadhima,

Ima mwanakwetu ima,dunia ni sarakasi.

Ima kasema mkwasi,ima uende kulima,

               Ima njaa sikughasi,ima mgongo inama,

            Ima wekupe uasi, ima upate usalama,

            Ima mwanakwetu ima, ima ndipo utapasi.

            Ima ndipo utapasi, ima mwanakwetu ima,

            Ima ujiunge nasi, ima tuujenge umma,

            Ima usile najisi, ima ule cha kuchuma

            Ima mwanakwetu ima, ima emaye hakosi.

            Ima emaya hakosi, ima jikalifu ima

            Ima upweke tatasi, ima wewe na mwajuma

            Ima yoyomea kusi, ima usiuye nyuma

            Ima wa ima faima, ima upate fulusi.

            Ima mwanakwetu basi, ima usende kinyume

            Ima kazi ni libasi, ima inama kulima

            Ima wacha udadisi, ima nakwambia ima

            Ima usikae ima, kama kuishi wahisi.

Maswali

a)      Eleza maana ya maneno yafuatayo kama yalivyotumika katika  shairi ullosoma:

                                i.            Mkwasi

                              ii.            Utapasi

                            iii.            Jikalifu

                             iv.            Libasi

b)      Kwa kutumia sentensi tatu (3), fafanua ujumbe wa mwandishi katika shairi hili.

c)      Msanii ana maana gani anaposema “ima mwanakwetu ima, dunia ni kama sarakasi”.

2.   Soma kifungu habari kifuatacho kisha fupisha habari hii kwa maneno yasiyopungua hamsini (50).

Kijana anataji kuwa na rafiki ili aweze kuondokana na ukiwa pia ili aweze kupata faraja. Aidha hayo yatajitokeza kwa sababu atafahamiana na marafiki hao, vilevile atazoeana nao hasa kwa kupitia maongezi. Kijana huweza kupata marafiki popote, kwa mfano miongoni mwa majirani zake, shuleni, kazini, sehemu za ibada na hata awapo safarini. Lakini kijana anapaswa kuwa mwangalifu katika kuchagua marafiki.

Katika makuzi yake kijana huwa karibu sana na rafiki zake ambao kwa kiasi kikubwa huwa na nguvu, na ni rahisi kwa kwa rafiki kuambukizana tabia ambazo zaweza kuwa nzuri au mbaya. Kawa hiyo ni jukumu la wazazi kumwelekeza kijana na kumshauri kuhusuni yupi hasa rafiki mwema. Ni heri kukosa rafiki kuliko kuwa na rafiki mlevi, mwongo, mwizi, mvivu, mvuta bangi au mtumiaji wa madawa ya kulevya. Rafiki mzuri ni Yule mwenye tabia njema na busara ambaye hutoa ushauri mzuri unaoweza kumsadia mtu kupata mafanikio katika maisha.

SEHEMU B (Alama 25)

Jibu maswali yote katika sehemu hiii

3.   Kwa kuzingatia tungo ulizopewa, bainisha aina za maneno

                                i.            Juzi tulishiriki maandamano ya amani.

                              ii.            Kucheza kwake kunaburudisha.

                            iii.            Kijana mlevi amepata ajali.

                             iv.            Neema alikuwa amekwisha kwenda kulima shambani.

                               v.            Wale vikongwe wamepata ajali.

                             vi.            Mawazo haya si yangu.

                           vii.            Amekwenda shambani japokuwa ni mgonjwa.

                         viii.            Kikombe hiki kitawekwa ukumbini jioni.

                             ix.            Mtoto mdogo atakuja kesho shambani.

                               x.            Baba mdogo ameleta zawadi nzuri nzuri sana.

4.   Unganisha tungo zifuatazo kwa kutumia O-rejeshi

a)      Mafisadi wametoroka. Mafisadi wamekwenda ulaya.

b)      Mbuzi amenunuliwa. Mbuzi yupo zizini.

c)      Mchezaji amesajiliwa. Mchezaji anacheza vizuri sana.

d)      Hukumu imetolewa. Hukumu ni ya haki.

e)      Gari limeondoka jana. Gari limepindukaleo alfajiri.

5.   Bainisha makosa yaliyopo kwenye sentensi zifuatazo na uyasahihishe.

a)      Kuna baadhi ya watu wengine wanaodhani dunia ni ya tambarare.

b)      Nimekuja hapa ili kusudi niongee na nyinyi.

c)      Sijala tena samaki wa kupika, hi ni mara yangu ya kwanza.

d)      Kwa kuwa nimeamka sasa hivi, hebu unisubiri nikaoshe uso.

e)      Wakati huu aidha yuko kazini au yuko mjini.

6.   Changanua sentensi zifuatazo kwa kufuata maelekezo ya kila sentensi.

a)      Mwalimu nafundisha darasani lakini watoto wake walikua wanaimba nyimbo nzuri sana (mishale/mistari).

b)      Ng’ombe mweupe aliyenunuliwa juzi jioni atachinjwa kesho alfajiri (Matawi)

c)      Walimu walikua wanataka kwenda kucheza mpira uwanjani (jedwali)

d)      Wanafunzi waliokuja jana wameondoka leo asubuhi na mwalimu wao ataondoka kesho jioni (Matawi)

e)      Mtoto mwerevu, mrefu, mweupe, amesafiri kwenda kagera leo asubuhi.

                              SEHEMU C (Alama 10)

                               MAENDELEO YA KISWAHILI

7.   “Waingereza, wajerumani, waarabu na wamisionari wanastahili kulaumiwa sana kwa kupotosha uhalisi na kuduma lugha ya Kiswahili”. Thibitisha dai hii kwa hoja na mifano kuntu.

                      SEHEMU D (Alama 10)

                              UANDISHI

8.   Andika kumbukumbu ya kikao cha mahafali yenu ya kuhitimu kidato cha nne. Kikao hicho kilifanyika tarehe 10/7/2017 katika ukumbi wa DIOMOND JUBILEE UPANGA.

                         SEHEMU E (Alama 45)

                          FASIHI KWA UJUMLA

Jibu maswali matatu katika sehemu hii, swali la kumi na mbili ni la lazima.

9.   Kwa kuirejea Tanzania ya leo fafanua jinsi waandishi wa tamhiliya mbili ulizosoma walivyopambana na maadui wa jamii. Toa hoja nne kwa kila tamthiliya.

10.           Maranyingi waandishi hutumia jazanda katika kazi zao lakini maudhui halisi ya jazanda hizo ni maisha halisi ya mwanadamu. Thibisha dai hili kwa kutoa jazanda nne kwa kila diwani huku ukirejea maisha halisi ya jamii yetu.

11.           Chagua wahusika wawili mmoja toka kila riwaya kasha fafanua namna walivyochorwa kwa kuzingatia mienendo na matendo ya binadamu halisi katika maisha ya jamii ya kitanzania. Toa hoja tatu kwa kila mhusika.

12.           Uhai  wa fasihi simulizi hutokana na sifa kadhaa, kwa kutoa hoja tano madhubuti jadili dai hili.